"Czy warto zimą tropić motyle?"

sprawozdanie z realizacji projektu edukacyjnego

I. Informacje o szkole

Nazwa szkoły: Publiczne Gimnazjum im. ś w. Franciszka z Asyżu w Poskwitowie

Adres: Poskwitów 92

Województwo: małopolskie

II. Informacje o projekcie

Tytuł projektu: "Czy warto zimą tropić motyle?"

Autor projektu: Urszula Wykurz

Uczestnicy projektu- członkowie Koła Humanistycznego:

1. Kinga
2. Anna
3. Justyna
4. Magdalena
5. Paulina
6. Agnieszka
7. Mikołaj
8. Wojciech

We wrześniu członkowie Koła Humanistycznego zapoznali się z regulaminem Programu Edukacyjnego „Elementarz Korczaka”. Na zajęciach podsumowano dotychczasowe działania gimnazjalistów organizowane w ramach Szkolnych Obchodów Roku Janusza Korczaka i wspólnie ustalono, iż warto kontynuować korczakowską tradycję dobrych praktyk. Uczniowie zgłaszali swoje pomysły i propozycje dotyczące pracy na zajęciach pozalekcyjnych, określone zostały najważniejsze cele projektu oraz czas jego realizacji. Wszystkie wnioski i sugestie zostały zapisane przez opiekuna Koła, który sporządził pełną dokumentację projektową, wypełnił formularz zgłoszeniowy i otrzymał potwierdzenie o przyjęciu członków Koła do programu edukacyjnego.

Projekt „Czy warto zimą tropić motyle?” zaprezentowany został gimnazjalistom na zorganizowanym w listopadzie Święcie Janusza Korczaka. Relacje z działań projektowych umieszczane były w prasie szkolnej- w dwumiesięczniku „Głos Gimnazjalny”.

Główne cele projektu:

• przybliżenie sylwetki i twórczości Janusza Korczaka
• wykorzystanie spuścizny literackiej i pedagogicznej Janusza Korczaka na zajęciach pozalekcyjnych
• lektura utworów literackich Janusza Korczaka i ich interpretacja
• lektura tekstów pedagogicznych Janusza Korczaka
• podejmowanie działań integrujących uczniów i sprzyjających wyrażaniu własnych myśli i poglądów
• rozwijanie twórczego myślenia( tropienie motyli)
• inicjowanie działań mających na celu uświadomienie uczniom uniwersalnych wartości humanistycznych

Pierwszym działaniem podjętym przez zespół Koła Humanistycznego było przygotowanie gazetki klasowej, która doskonale oddawała klimat korczakowskich inspiracji: Pomysł- Pasja- Poszukiwanie.

   Gazetka otrzymała tytuł „Ogród Janusza Korczaka” i przez dwa miesiące nastrajała uczniów pozytywnie do pracy. Niektórzy zwracali uwagę, iż znajdujące się na gazetce drzewo to „drzewo nadziei”, „drzewo dobrej energii”.

Naszą przygodę z „tropieniem motyli” rozpoczęliśmy od opowieści o Starym Doktorze. Opiekun Koła przeprowadził zajęcia Nie ma dzieci- są ludzie z wykorzystaniem materiałów dydaktycznych opracowanych przez organizatora programu. Spotkanie to stało się także dobrą okazją do tego, by powspominać, jak wiele dobrych przedsięwzięć udało nam się w minionym roku szkolnym zrealizować dzięki jubileuszowym obchodom Roku Janusza Korczaka.

3 października 2012r. członkowie Koła Humanistycznego poprowadzili zajęcia dla swoich rówieśników, czyli klasy III gimnazjum. Zajęcia te zainicjowały cykl spotkań z serii Korczakowska lekcja trwa i otrzymały tytuł Oczami Maciusia oglądać świat.

Na zajęciach dokonano: analizy i interpretacji fragmentów utworu Janusza Korczaka „Król Maciuś Pierwszy”( reformy wprowadzone przez bohatera), wyjaśniono ideę korczakowskiego prawodawstwa oraz malowano karykatury.

Po lekcji zespół projektowy dokonał ewaluacji własnych działań. Pojawiły się cenne wnioski i sugestie na przyszłość, jak ten sformułowany przez Magdę: „uważam, że lekcja korczakowska zorganizowana przez Koło Humanistyczne i naszego wychowawcę była świetnym pomysłem. Na początku podzieliliśmy klasę na grupy. Wojtek zauważył, że wszyscy czują się w tych grupach dobrze, bo cały czas panowała zabawno- naukowa atmosfera. Klasa wysłuchała fragmentu powieści „Król Maciuś Pierwszy” i otrzymała zadanie do wykonania: omówienie reform króla Maciusia. Uczniowie dowiedzieli się także o prawach, jakie dla dzieci sporządził Janusz Korczak. Najzabawniejszym zadaniem było malowanie karykatur, na których mieli znaleźć się nasi koledzy w towarzystwie bohatera Roku 2012, czyli Janusza Korczaka. Przy tym zadaniu było wiele śmiechu. Mam nadzieję, że ci, którzy mieli wtedy złe humory, na chwilę o nich zapomnieli. Myślę, że takie działanie można powtórzyć. To był dobry pomysł na rozruszanie naszej wyobraźni i bezkonfliktową pracę w grupie”.

Natomiast Wojciech podsumował zajęcia krótko i konkretnie: „na lekcji o Januszu Korczaku podobały mi się: pomysły dotyczące zadań dla klasy, luźna, lecz sympatyczna atmosfera, sposób analizowania tekstu Korczaka oraz pomysł z malowaniem karykatur”.

15 października członkowie Koła Humanistycznego poprowadzili poranne zajęcia świetlicowe dla uczniów oddziału przedszkolnego oraz klas I i II Szkoły Podstawowej. Spotkanie to zatytułowane zostało Zaprzyjaźnij się z Maciusiem.

Gimnazjaliści przygotowali dla najmłodszych fragmenty utworu Janusza Korczaka „Król Maciuś Pierwszy”, a następnie odczytali je z podziałem na role. Mali słuchacze z zaciekawieniem obserwowali starszych kolegów oraz wykazali się dużą wiedzą na temat króla Maciusia, bowiem w drugiej części spotkania otrzymali ważne zadanie do wykonania: namalować korczakowskiego bohatera. Zajęcia czytelniczo-plastyczne dla najmłodszych uczniów okazały się dla członków grupy projektowej nie lada wyzwaniem. Po spotkaniu Klubowicze byli wyraźnie przejęci swoją rolą, podkreślali, iż w kontaktach z dziećmi niezbędne jest „podejście”, ogromna życzliwość oraz wyrozumiałość. „Byliśmy zdenerwowani. Łatwiej nam było rozmawiać z naszymi kolegami z klasy niż z maluchami”- komentowali gimnazjaliści, ciesząc się jednak, iż podjęli się tego niełatwego zadania.

8 listopada członkowie Koła Humanistycznego poprowadzili drugie zajęcia dla swoich rówieśników z cyklu Korczakowska lekcja trwa. Tym razem motywem przewodnim spotkania były wspomnienia z dzieciństwa. Zajęcia otrzymały tytuł Widokówki z przedszkolnego królestwa.

Członkowie Koła przygotowali dla swoich kolegów literacką niespodziankę: odczytali fragment powieści kolonijnej Janusza Korczaka „Józki, Jaśki i Franki”. Nieprzypadkowo wybrali ten właśnie utwór, a z niego rozdział Pierwszy na kolonii szałas. Po wysłuchaniu fragmentu utworu, rozpoczęła się prawdziwa wyliczanka dotycząca zabaw z dzieciństwa. Okazało się, że Doktor Korczak doskonale to wszystko już dawno opisał. Dopełnieniem wspomnień z dzieciństwa stała się opowieść o sobie samym. W drugiej części zajęć uczniowie pokazywali swoje zdjęcia z dzieciństwa. Były indiańskie stroje, jazda na kucyku, bal przebierańców, król w złotej koronie, spacer z kotkiem, przejażdżka wozem strażackim, tunele w piaskownicy. Zebrane przez uczniów zdjęcia utworzyły na tablicy mozaikę najpiękniejszych wspomnień. Na zakończenie zajęć nauczyciel zaproponował uczniom wspólne malowanie Wielkiego Wojownika techniką podaj dalej. Gimnazjaliści stanęli na wysokości zadania i powołali do istnienia takich rycerzy, jak: Henryk IV Pierzasty,  Kwiecisty Żołnierz, Tristan Chudonogi, Koronny Heniu.

Po zajęciach członkowie grupy projektowej dokonali oceny i ewaluacji własnych działań. Rozmawialiśmy o przebiegu zajęć, przygotowanych przez nauczyciela zadaniach, pomysłach samych uczniów oraz ich realizacji. Magda stwierdziła wówczas, „iż powinniśmy robić więcej takich prelekcji, ponieważ było zabawnie i każdy z nas się czegoś nauczył”.

Cieszę się, że główne cele działań wpisane w korczakowski projekt zostały przez uczniów właściwie odczytane. Spotkanie ze Starym Doktorem, bohaterami jego książek oraz myślą pedagogiczną wielkiego reformatora miało być- w moim zamyśle- lekcją wielkiej wrażliwości, lekcją dialogu i lekcją uśmiechu. Moje wnioski i spostrzeżenia potwierdzali sami uczestnicy projektowej przygody. Paulina w ten sposób skomentowała zajęcia z cyklu Uczniowie dla Uczniów: „ 8 listopada na lekcji języka polskiego poprowadziliśmy jako Koło Humanistyczne zajęcia dotyczące Janusza Korczaka.  Czytaliśmy fragmenty powieści „Józki, Jaśki i Franki”, oglądaliśmy nasze zdjęcia z dzieciństwa( co wszystkim najbardziej się podobało). Lekcję zakończyliśmy rysowaniem rycerzy. To zadanie również przypadło wszystkim do gustu. Z lekcji wyszliśmy uśmiechnięci i pełni zapału na resztę dnia”.

Członkowie grupy projektowej wzięli udział w Szkolnym Konkursie Literackim „Opowiem ci pewną historię” przygotowanym i przeprowadzonym przez opiekuna projektu. Konkursowi przyświecały słowa Janusza Korczaka: „młodzi mają różne własne sprawy, własne zmartwienia, własne łzy i uśmiechy, własne młode poglądy i młodą poezję. Często ukrywają przed dorosłymi, bo się wstydzą, nie ufają, bo boją się, żeby się z nich nie śmieli.”

Uczniowie mieli za zadanie napisać twórcze opowiadanie z użyciem dialogu i elementami opisu przeżyć wewnętrznych, którego bohaterem będzie nastolatek i jego konfrontacja ze światem dorosłych. Uczestnicy zmagań konkursowych wykazali się dojrzałością w wyrażaniu własnych sądów i opinii. Powstały niezwykle interesujące opowiadania, które doskonale oddawały klimat korczakowskich poszukiwań opartych na wrażliwości i autentyczności. W konkursie wzięło udział aż pięć gimnazjalistek z grupy projektowej.  

Do konkursowego przedsięwzięcia zaprosiłam również dwie uczennice z klasy III, które zaprojektowały, a następnie własnoręcznie wykonały dyplomy dla uczestników konkursu.  Również i ta inicjatywa została przez klubowiczów odczytana w duchu korczakowskiej filozofii. Jedna z nagrodzonych gimnazjalistek napisała później w relacji ze Święta Korczaka: „w konkursie nie było lepszych i gorszych. Wszyscy mogli czuć się zwycięzcami, co idealnie pasowało do idei obchodzonego dnia. Uważam, że miłą niespodzianką były własnoręcznie wykonane dyplomy przez nasze koleżanki z klasy III”.

20 listopada 2012r. odbyło się podsumowanie Szkolnych Obchodów Roku Janusza Korczaka „Kiedy śmieje się dziecko- śmieje się cały świat”. Obchodzony tego dnia Międzynarodowy Dzień Konwencji o Prawach Dziecka stał się dobrą okazją do tego, by wspólnie przyjrzeć się zrealizowanym przez uczniów działaniom, którym patronował twórca króla Maciusia. 

Spotkanie rozpoczęło się od wręczenia nagród w Szkolnym Konkursie Literackim „Opowiem ci pewną historię”. Nagrodzonych zostało sześć gimnazjalistek z klasy III gimnazjum, które oprócz wspaniałego werdyktu jury oraz książek ufundowanych przez Radę Rodziców otrzymały tęczowe dyplomy zaprojektowane i wykonane przez uczniów. Kolejnym punktem spotkania była prezentacja najważniejszych działań podjętych w ubiegłym roku szkolnym przez gimnazjalistów dla uczczenia pamięci o Starym Doktorze. Członkowie Koła Humanistycznego przygotowali prezentację poświęconą realizowanemu w bieżącym roku szkolnym projektowi edukacyjnemu inspirowanemu twórczością Janusza Korczaka „Czy warto zimą tropić motyle?”. Na zakończenie spotkania wszyscy uczniowie oraz nauczyciele obdarowani zostali okolicznościowymi biuletynami.

Na przełomie listopada i grudnia Klubowicze dokonali twórczej refleksji na temat poznanych utworów literackich oraz pedagogicznych Janusza Korczaka. Uczniowie pracowali w parach. Każdy duet projektowy otrzymał pakiet tekstów do analizy: znalazły się w nim fragmenty powieści: „Król Maciuś Pierwszy”, „Król Maciuś na wyspie bezludnej”, „Kajtuś Czarodziej”, „Józki, Jaśki i Franki”- rozdział Miłosna otrzymuje samorząd oraz fragmenty rozprawy „Jak kochać dziecko”- Dziecko nie jest biletem loteryjnym, By było tym, czym jest, Ten pyłek ogarnie myślą wszystko, Czym jesteście, cudowna tajemnico, co niesiecie? Zwieńczeniem zadania redakcyjnego było przygotowanie biuletynów.  

4 stycznia 2013r członkowie grupy projektowej zorganizowali dla swoich rówieśników klasową debatę pod hasłem „Czy dzieci i ryby głosu nie mają?”

Na ostatnich zajęciach Klubowicze dokonali podsumowania projektu, raz jeszcze zebrane zostały wszystkie wnioski i sugestie, które pojawiały się w trakcie pracy nad kolejnymi zadaniami.

Wszyscy uczestnicy działań projektowych zgodnie stwierdzili, że najwięcej satysfakcji sprawiło im prowadzenie zajęć dla rówieśników oraz przygotowywanie biuletynów. Paulina wspomina: „prowadziliśmy lekcję języka polskiego. Cieszę się, że mogliśmy wystąpić w roli nauczyciela. Podobało mi się, że zgodnie pracowaliśmy. Było miło i przyjemnie, chociaż odrobinę zabrakło skutecznej organizacji. Klasa była zadowolona. Pojawił się nawet pomysł, by następnym razem to klasa zorganizowała dla Koła Humanistycznego zajęcia. Najlepszym pomysłem było chyba malowanie karykatur”.

Uczniowie wskazali również, iż w trakcie realizacji projektu panowała twórcza, sympatyczna atmosfera. Mikołaj zauważył, iż „lekcja  korczakowska wypadła wspaniale. Najfajniejszym elementem był moment malowania karykatur. Można by w przyszłości dopracować sprawę z dzieleniem na grupy oraz bardziej zaangażować niektórych członków Koła Humanistycznego”. Największą trudność sprawiało uczniom właściwe gospodarowanie czasem. Klubowicze stwierdzali, iż w pracy nad projektem zamierzali w ciekawy sposób przekazać wiedzę na temat idei pedagogicznych Janusza Korczaka oraz rozpropagować wśród gimnazjalistów twórczość literacką Starego Doktora.

Autor sprawozdania: Urszula Wykurz